Pokreće se postupak izmene zaštićenog područja prvog stepena zaštite „Vršačkih planina“ za 8 ha, čime se pokušavaju ukloniti pravne prepreke za izmeštanje protivgradnog radara iz Samoša na Gudurički vrh.
U sred prirodnog dobra od izuzetnog značaja, planira se izgradnja 35 m visoke čelične konstrukcije sa kupolom, na 380 m2, sa pristupnim putem dužine više od 6 km, širine 3,5 m, spremištem za naftu i paralelnim rovom za elektro- i optički kabl.
Građani su poručili – neće moći!
„Na osnovu inicijative Republičkog hidrometeorološkog zavoda za premeštanje meteorološkog radara „Samoš” na Gudurički vrh, u okviru zaštićenog područja, uz izgradnju pristupne saobraćajnice i prateće infrastrukture, pokrenut je postupak izmene akta o proglašenju PIO (predeo izuzetnih odlika – op. aut.) „Vršačke planine”. U tom cilju, Pokrajinski sekretarijat za urbanizam i zaštitu životne sredine uputio je zahtev Pokrajinskom zavodu za zaštitu prirode za izradu izmene Studije zaštite. Zavod je 12. juna 2025. godine dostavio revidiranu stručnu osnovu, koja se u odnosu na verziju iz 2018. godine razlikuje isključivo u grafičkom prikazu lokaliteta pod režimom zaštite prvog stepena – Gudurički vrh i bilansu površina pod režimima zaštite I, II i III stepena. Ukupna površina režima zaštite I stepena umanjena je za 8 ha, jer je deo lokaliteta Gudurički vrh prebačen u režim zaštite II stepena, radi obezbeđenja prostora za postavljanje radara „Samoš”.“
Ukupna površina PIO „Vršačke planine” utvrđena revizijom zaštite iznosi 5.328,86 ha. Od toga, režim zaštite I stepena se prostire na 167,60 ha (3,0%), režim zaštite II stepena na 3.342,43 ha (62,9%), dok režim zaštite III stepena zauzima 1.818,84 ha (34,1%).
Ovo je tumačenje aktuelnog postupka od strane Ministarstva za zaštitu životne sredine.
U realnosti, postupak izmene zaštićenog područja prvog stepena zaštite za 8 hektara, pokreće se da bi se uklonile pravne prepreke za izmeštanje protivgradnog radara iz Samoša na Gudurički vrh. Postojeći radar se izmešta zato što se između naseljenih mesta Ilandže i Kovačice planira izgradnja vetroelektrane sa 142 turbine. Turbine bi ometale radar, a kako privatni investitori ne bi bili ograničeni u izgradnji, čelnici uprave izmeštaju radar – na štetu vršačkog prirodnog dobra, zaštićene prirode izuzetnih odlika prvog stepena.
Uz radar, 30 metara visoke čelične konstrukcije sa kupolom, na 380 kvadratnih metara, planira se pristupni put dužine više od 6 kilometara, širine 3,5 metara, i iskopavanje paralelnog rova za elektro- i optički kabl.
Ovom izmenom obuhvatile bi se dva zaštićena prirodna dobra izuzetnih odlika: Vršačke planine i Mali vršački rit. „Povezane ekološkim koridorima i životnim ciklusima divljih vrsta koje ih nastanjuju, ona predstavljaju jednu celinu. Zahvaljujući svom geografskom položaju oni predstavljaju područje gde se ukrštaju tri biljnogeografske provinijencije (panonska, dakijska i mezijska), zatim zahvaljujuči razvijenom reljefu (od podgorine do najvišeg vrha Vojvodine (641 m)) i raznolikoj geološko-pretrografskoj podlozi i zemljišnom pokrivaču… na Vršačkim planinama i Malom vršačkom ritu zabeleženo je preko 1000 vrsta i podvrsta vaskularne flore, među kojima su i njih 114 od posebnog značaja. Raznolikost šumskih, otvorenih kamenitih i livadskih staništa kroz koje prolaze brdski potoci Vršačkih planina, omogućuje opstanak bogate faune područja, od kojih su mnoge vrste retke na prostoru Vojvodine ili Srbije.“ (Iz Studije zaštite)
… Među njima se posebno izdvajaju retke i ugrožene vrste poput siljavine (Peucedanum oficinale), stepskog guštera (Podarcis tauricus) , patke njorke (Aythya nyroca)
Po važećem zakonu i propisima, „u predelu izuzetnih odlika zabranjene su radnje i aktivnosti koje narušavaju primarne prirodne i stvorene vrednosti i karakter predela.“
Dakle, trenutno je protivzakonito ovakav objekat i put graditi na Guduričkom vrhu, jer je to prirodno dobro izuzetnih odlika pod zaštitom prvog stepena. U prvom stepenu zaštite zabranjeno je svako korišćenje prirodnih resursa i izgradnja bilo kakvih objekata.
Ovakvi kriterijumi propisani su u „Stručnoj osnovi“ Zavoda za zaštitu prirode i „Uslovima zaštite“ Pokrajinskog sekretarijata za zaštitu životne sredine.
Narušavanjem bilo kakvih, a naročito ovoliko dragocenih prirodnih dobara, narušava se i sveukupni kulturno-istorijski i turistički značaj Vršačkih planina (Vršačka kula, srednjovekovno utvrđenje iz XIV veka), na kojima su brojna mesta vezana za istorijske događaje i iz XVI veka.
Ekološka Mreža „Pošumimo Vojvodinu“, koja okuplja 40 ekoloških organizacija, nedavno je poslala zahtev Skupštini AP Vojvodine da stavi van snage svoju Odluku o izradi izmena Prostornog plana područja posebne namene „Vršačke planine“ iz decembra prošle godine, donetu u cilju stvaranja zakonskog osnova za izmeštanje radara.
Nakon toga, dogodio se javni uvid u gradskoj kući Vršca koji se na trenutke pretvarao u vrlo neprijatnu i bučnu javnu raspravu. Cilj ekoloških aktivista je bio da po svaku cenu obustave dalje kršenje prava građana i najavljenu javnu raspravu presele iz Novog Sada u Vršac, mesto koje je premeštanjem protivgradnog radara direktno ugroženo.
Pisani prigovori na plan premeštanja samoškog radara na Gudurički vrh mogli su se podneti na pisarnicu Gradske kuće do 6. X. 2025.
Najnoviji zaplet kojim pokrajinska javna uprava pokušava da izbegne suočenje sa građanima i davanje objašnjenja u čijem interesu zapravo deluju, predstavlja i premeštanje javne rasprave u virtuelni prostor. Naime, javna rasprava koja je najavljena za 8. oktobar, u Novom Sadu, prebačena je za 9. oktobar u 11h preko zum platforme, virtuelno – pravo učešća u raspravi imaće samo podnosioci prigovora.
Linkovi do javne rasprave 9. X ’25. o izmeštanju samoškog radara na Gudurički vrh
Zbog netransparentnosti rada javne uprave i rezolutnog odbacivanja ideje da se samoški radar zbog interesa investitora izmešta na naš izvor zdravlja, Gudurički vrh, građani su se 6. oktobra u 18h okupili ispred gradske kuće sa jasnom porukom – zidanje radara neće proći, neko mora da odgovara za zloupotrebu položaja na štetu građana!
Tužbe će biti podnete nadležnim instancama!
Protest građana Vršca protiv netransparentnog rada uprave i izmeštanja radara